RTU چیست

RTU چیست ؟ در دنیای مدرن صنعتی که اتوماسیون و کنترل از راه دور بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته‌اند، تجهیزاتی مانند RTUها نقش محوری در زیرساخت‌های حیاتی بازی می‌کنند. اگر به دنبال فهم دقیق این هستید که RTU چیست، چگونه کار می‌کند، چه تفاوت‌هایی با PLC دارد، و چرا حضور آن در صنایع گوناگون ضروری است، این محتوای جامع و تخصصی برای شما نوشته شده است.

RTU چیست

RTU یا Remote Terminal Unit به معنای واحد پایانه راه دور، یک تجهیز الکترونیکی صنعتی است که برای جمع‌آوری اطلاعات، نظارت و کنترل تجهیزات از راه دور مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دستگاه اطلاعات سنسورها، تجهیزات اندازه‌گیری و سیستم‌های ابزاردقیق را دریافت کرده و برای مرکز کنترل (مانند SCADA) ارسال می‌کند.

همچنین RTU قادر است دستورات اجرایی دریافت‌شده از مرکز را اجرا کند؛ مثلاً یک شیر را باز یا بسته کند، یک پمپ را روشن کند یا آلارم صادر نماید.

تاریخچه RTU

RTUها بسته به مدل و برند ممکن است تفاوت‌هایی داشته باشند، اما به‌طور کلی از اجزای زیر تشکیل شده‌اند:

واحد پردازش مرکزی (CPU)

قلب تپنده RTU که داده‌ها را پردازش کرده و تصمیم‌گیری‌ها را بر اساس منطق داخلی یا دستورات دریافتی انجام می‌دهد.

ماژول‌های ورودی/خروجی (I/O)

• ورودی آنالوگ: برای خواندن مقادیر پیوسته مثل دما، فشار، سطح و…
• ورودی دیجیتال: برای دریافت وضعیت‌های روشن/خاموش یا باز/بسته
• خروجی دیجیتال: برای صدور فرمان به تجهیزات مثل روشن کردن پمپ یا فعال‌سازی آژیر

واحد ارتباطی (Communication Interface)

شامل پروتکل‌ها و پورت‌های ارتباطی مانند:

• RS-232/RS-485
• Ethernet
• GPRS / LTE / 5G / رادیویی
• LoRa / NB-IoT

منبع تغذیه

اغلب به‌صورت DC (مثلاً ۱۲ یا ۲۴ ولت) طراحی می‌شود و در برابر نوسانات مقاوم است.

حافظه داخلی

برای ذخیره داده‌ها (Data Logging)، ثبت رویدادها (Event Log) و نگهداری از تنظیمات سیستم در هنگام قطعی برق.

RTU چگونه کار می‌کند

فرض کنید در یک ایستگاه تقویت فشار گاز، سنسور فشار مقدار psi را اندازه‌گیری می‌کند. این مقدار از طریق ورودی آنالوگ وارد RTU می‌شود. RTU این داده را:

1. دریافت می‌کند
2. آن را به دیجیتال تبدیل می‌کند
3. بررسی می‌کند که آیا در محدوده مجاز قرار دارد یا خیر
4. آن را از طریق شبکه مخابراتی برای مرکز SCADA ارسال می‌کند
5. در صورت دریافت فرمان از مرکز، مثلاً برای بستن شیر اضطراری، خروجی دیجیتال را فعال می‌کند

تفاوت RTU با PLC

بسیاری از کاربران صنعتی در انتخاب بین PLC (Programmable Logic Controller) و RTU دچار سردرگمی می‌شوند. در جدول زیر، تفاوت‌های کلیدی را مشاهده می‌کنید:

کاربردهای RTU در صنایع مختلف

RTUها تقریباً در هر جایی که نیاز به مانیتورینگ و کنترل از راه دور باشد، کاربرد دارند:

صنعت نفت و گاز

• نظارت بر خطوط لوله و ایستگاه‌های کمپرسور
• اندازه‌گیری فشار، دما و جریان
• هشدار نشتی یا افت فشار

آب و فاضلاب

• کنترل سطح مخازن
• مدیریت پمپ‌ها و کلرزن‌ها
• ارسال آلارم‌های سیلاب یا قطع برق

برق و انرژی

• نظارت بر پست‌های برق
• ارسال وضعیت کلیدها و ترانسفورماتورها
• دریافت و اجرای دستورات از اتاق مانیتورینگ

حمل‌ونقل هوشمند

• کنترل علائم راهنمایی و رانندگی
• جمع‌آوری اطلاعات ترافیکی
• تشخیص خرابی در سیستم‌های ریلی

کشاورزی و گلخانه‌ها

• اندازه‌گیری رطوبت خاک
• کنترل سیستم آبیاری قطره‌ای
• اتصال به پنل خورشیدی و باتری

مزایای استفاده از RTU

• عملکرد پایدار در محیط‌های سخت
• کاهش هزینه‌های عملیاتی و اعزام نیرو
• افزایش دقت در پایش لحظه‌ای
• امکان مانیتورینگ چند نقطه جغرافیایی به‌صورت همزمان
• افزایش امنیت سیستم از طریق ثبت وقایع و رمزنگاری ارتباطات

نکات مهم در انتخاب RTU

در زمان خرید یا طراحی سیستم RTU، به نکات زیر توجه کنید:

• تعداد و نوع ورودی/خروجی‌ها
• نوع شبکه ارتباطی مورد نیاز (GPRS, LoRa, Ethernet و…)
• پشتیبانی از پروتکل‌های صنعتی (Modbus, DNP3, IEC-104 و…)
• دمای کاری و استاندارد IP
• امکان توسعه‌پذیری
• قابلیت اتصال به باتری یا پنل خورشیدی
• پشتیبانی فنی و موجودی قطعات یدکی

برندهای معروف RTU در بازار جهانی

• Schneider Electric
• Siemens
• ABB
• Emerson
• Advantech
• Honeywell
• ZIV Automation
• ICP DAS
• MOXA

جمع بندی

RTU یا واحد پایانه راه دور، یکی از اجزای حیاتی در سیستم‌های مانیتورینگ صنعتی است که نقش پل ارتباطی بین تجهیزات فیلد و مرکز کنترل را ایفا می‌کند. انتخاب درست RTU، ضمن کاهش هزینه‌ها، بهره‌وری سیستم شما را نیز افزایش خواهد داد.

اگر به دنبال مشاوره فنی، انتخاب RTU مناسب یا دریافت کاتالوگ برندها هستید، کارشناسان ما آماده راهنمایی شما هستند. برای دریافت اطلاعات بیشتر، با ما تماس بگیرید یا در بخش نظرات سؤال خود را مطرح کنید.