فلومتر مکانیکی که به عنوان فلومترهای دبی مکانیکی هم شناخته میشوند، دستگاههایی هستند که برای اندازهگیری دبی جریان سیالات، مانند گاز یا مایعات، استفاده میشوند. این فلومترها بر اساس اصول مکانیکی و فیزیکی عمل میکنند و با اندازهگیری پارامترهای مرتبط با جریان سیال مانند سرعت، فشار، قدرت و یا انرژی، دبی آن را تعیین میکنند.
انواع فلومتر مکانیکی
یک فلومتر مکانیکی معمولاً شامل قطعاتی مانند لولهها، پروانهها، پیستونها، یا توربینها است. در زیر، به برخی از انواع فلومتر مکانیکی معروف اشاره میشود:

فلومتر لولهای (Orifice Meter)
لومترهای لولهای یکی از انواع فلومتر مکانیکی هستند که برای اندازهگیری دبی جریان سیال درون لولهها استفاده میشوند. این دبی سنج ها بر اساس اصول هیدرودینامیکی و قوانین فیزیکی عمل میکنند. در زیر به برخی از جزئیات و اصول کار فلومترهای لولهای اشاره خواهد شد:
فلومتر اُریفیس(Orifice Meter)
فلومتر اُریفیس یکی از رایجترین و استانداردترین فلومترهای لولهای است. در این فلومتر، یک سوراخ دایرهای به نام اُریفیس در لوله قرار گرفته است که سیال از آن عبور می کند. اُریفیس معمولاً با استفاده از یک پلاکه فلزی یا پلاستیکی ساخته میشود.
با عبور سیال از اُریفیس، سرعت سیال افزایش یافته و فشار سیال در ناحیه اُریفیس کاهش مییابد. با اندازهگیری فشار سیال قبل و بعد از اُریفیس، دبی جریان محاسبه میشود. برای اندازهگیری دقیق تر، اغلب از سنسورهای فشار که به سیستم اُریفیس متصل میشوند، استفاده میشود.
فلومتر ونتوری (Venturi Meter)
فلومتر ونتوری نیز نوعی از فلومترهای لولهای است. در این فلومتر، قسمتی از لوله به نام بخش ونتوری وجود دارد که قطر آن ناگهان کاهش مییابد و سپس به طور تدریجی افزایش مییابد.
با عبور سیال از بخش ونتوری، سرعت سیال افزایش مییابد و فشار سیال در ناحیه باریک شده کاهش مییابد. با اندازهگیری فشار سیال قبل و بعد از بخش ونتوری، دبی جریان محاسبه میشود. فلومتر ونتوری دارای ضریب تصحیحی است که بر اساس طراحی و ابعاد بخش ونتوری تعیین میشود.
فلومتر پیتوتیوب (Pitot Tube)
فلومتر پیتوتیوب یک سنسور سرعت است که برای اندازهگیری سرعت جریان سیال استفاده میشود. این سنسور شامل یک لوله با دو ناحیه مختلف است.
فلومتر پیستونی (Venturi Meter)
فلومترهای پیستونی یا فلومترهای ونتوری به عنوان یکی از انواع فلومتر مکانیکی استفاده میشوند و برای اندازهگیری دبی جریان سیالات مورد استفاده قرار میگیرند. این فلومترها بر اساس اصول هیدرودینامیکی و قوانین فیزیکی عمل میکنند. در زیر به برخی از جزئیات و اصول کار فلومترهای پیستونی اشاره خواهم کرد:
فلومتر پیستونی یا فلومتر ونتوری شامل یک لوله با دو قسمت مختلف است. در قسمت اول لوله به نام بخش ونتوری (Venturi)، قطر لوله ناگهان کاهش مییابد و سپس به طور تدریجی افزایش مییابد. در قسمت دوم، که به عنوان بخش پیستون (Piston) شناخته میشود، یک پیستون قرار داردکه با عبور سیال از بخش ونتوری، سرعت سیال افزایش مییابد و فشار سیال در نواحی باریک شده کاهش مییابد. در همان زمان، در بخش پیستون، پیستون به دلیل اثر فشار سیال به سمت جلو حرکت میکند. حرکت پیستون به طرف جلو باعث ایجاد نیروی مقابل عقب بر روی پیستون میشود.
قوانین نیوتن و اصول هیدرودینامیک، ارتباط بین نیروی مقابل عقب و دبی جریان سیال را بیان میکنند. با اندازهگیری نیروی مقابل عقب بر روی پیستون، دبی جریان سیال قابل محاسبه است.
معمولاً برای افزایش دقت اندازهگیری در فلومترهای پیستونی ، آنها مجهز به یک سیستم فشارسنجی میشود. سنسورهای فشار موجود در سیستم، به فشار سیال در ناحیه ونتوری و پیستون وصل میشوند و فشار سیال را اندازهگیری میکنند.
استفاده از فلومترهای پیستونی در برخی از موارد میتواند دقت بالایی در اندازهگیری دبی جریان سیال فراهم کند. با این حال، نیاز به کالیبراسیون منظم و توجه به شرایط عملیاتی محیط اطراف و سیال، جهت حفظ دقت اندازهگیری و عملکرد بهینه فلومتر پیستونی ونتوری ضروری است.

فلومتر توربینی (Turbine Meter)
فلومترهای توربینی یکی از انواع فلومتر مکانیکی هستند که برای اندازهگیری دبی جریان سیالات استفاده میشوند. این فلومترها بر اساس اصول هیدرودینامیکی و قوانین فیزیکی عمل میکنند. فلومترهای توربینی شامل یک توربین و یک سیستم قرائت هستند.
در طراحی فلومتر توربینی، توربین به شکل پرههایی میباشد که درون لوله قرار دارد و به آرامی در جریان سیال میچرخد. شکل و طراحی پرهها به گونهای است که جریان سیال بر روی آنها نیروی گریز ایجاد میکند که توربین را میچرخاند.
در حین چرخش توربین، سیستم قرائت فلومتر (مانند مغناطیسی یا الکترونیکی) مورد استفاده قرار می گیرد تا سرعت چرخش توربین را اندازهگیری کند. با توجه به اینکه سرعت چرخش توربین مستقیماً وابسته به دبی جریان سیال است، میتوان با اندازهگیری سرعت چرخش توربین، دبی جریان را محاسبه کرد.
برای دقت بیشتر در اندازهگیری، فلومتر توربینی معمولاً به یک سیستم قرائت الکترونیکی یا دیجیتالی مجهز میشود. این سیستم قادر است سرعت چرخش توربین را با دقت بالا اندازهگیری کند و با استفاده از روابط ریاضی و ضریب تبدیل، دبی جریان را محاسبه کند.
از مزایای فلومترهای توربینی میتوان به دقت بالا، وسعت عملکرد و قابلیت اطمینان آنها اشاره کرد. با این حال، برای حفظ دقت اندازهگیری و عملکرد بهینه فلومتر توربینی، نیاز به کالیبراسیون دورهای و رعایت شرایط عملیاتی محیط اطراف و سیال میباشد.
فلومترهای توربینی به دلیل دقت بالا، وسعت عملکرد و قابلیت اطمینان، در بسیاری از صنایع مورد استفاده قرار میگیرند. فلومتر گاز در صنایع شامل صنایع نفت و گاز، صنایع شیمیایی، تولید انرژی، صنایع آب و فاضلاب و غیره استفاده میشوند. در صنایع آب به عنوان فلومتر آب از آنها استفاده میشود. برای پاسخ به سوال فلومتر توربینی چیست و دریافت اطلاعات بیشتر به محتوای مربوطه مراجعه نمایید.
نکات مهم انتخاب فلومتر مکانیکی
در مورد انتخاب و استفاده از فلومتر مکانیکی، برخی نکات فنی مهم وجود دارند که باید در نظر گرفته شوند. در زیر به برخی از این نکات اشاره میکنم:
- نوع جریان: قبل از انتخاب فلومتر مکانیکی، نوع جریان را بررسی کنید. این میتواند جریان مستقیم یا جریان غیرمستقیم (دورانی) باشد. برخی فلومترهای مکانیکی مانند فلومترهای توربینی برای جریان غیرمستقیم مناسب هستند، در حالی که برخی دیگر برای جریان مستقیم مناسبترند.
- محدوده دبی: محدوده دبی جریانی که قصد اندازهگیری آن را دارید را در نظر بگیرید. هر فلومتر مکانیکی معمولاً دارای یک محدوده دبی خاص است و باید مطمئن شوید که فلومتر انتخابی شما در محدوده دبی مورد نیاز قابل عملکرد است.
- فشار و دما: در صورتی که جریان در فشار و دمای بالا قرار دارد، باید مطمئن شوید که فلومتر انتخابی، مقاومت کافی در برابر این شرایط را دارد. برخی فلومترهای مکانیکی از جنسهایی مانند استیل ساخته میشوند که مقاومت در برابر فشار و دما را افزایش میدهند.
- دقت اندازهگیری: بررسی کنید که فلومتر انتخابی شما چه دقتی در اندازهگیری دبی جریان دارد. دقت اندازهگیری بر اساس نیازهای شما میتواند مهم باشد، به خصوص در برخی از برنامههای دقیق و حساس.
- ترکیب مواد: مواد استفاده شده در ساختار فلومتر نیز بسیار مهم است. در صورتی که جریان شامل مواد خاصی مانند مواد خورنده، سخت، خمیری یا ذرات جامد است، باید مطمئن شوید که فلومتر مکانیکی انتخابی با این مواد سازگار است.
- نصب و نگهداری: بررسی کنید که فلومتر انتخابی به راحتی نصب می شود و قابلیت دسترسی به آن برای تعمیر و نگهداری را دارد. همچنین، بررسی کنید که آیا نیاز به کالیبراسیون دوره ای دارد یا خیر و آیا قطعات یدکی به راحتی در دسترس هستند یا خیر.
- هزینه: در نهایت، هزینه فلومتر مکانیکی نیز ملاحظه شود. بررسی کنید که آیا هزینهای که برای خرید، نصب و نگهداری فلومتر نیاز است، با بودجه شما سازگار است یا خیر.
حتماً قبل از انتخاب فلومتر مکانیکی، با توجه به نیازها و شرایط خاص خود، بهتر است با ما مشورت کنید تا بهترین گزینه را برای شرایط خاص خود انتخاب کنید. برای خرید فلومتر در انواع مختلف میتوانید از مشاورههای رایگان پیشرو سنجش استفاده نمایید.