فلومتر عقربه ای یک نوع دستگاه اندازهگیری جریان یا دبی سیال است که به صورت گسترده در صنایع مختلف استفاده میشود.
فلومتر عقربه ای چیست
این دستگاه به شرح زیر کار میکند:
سیال در حال جریان وارد فلومتر عقربه ای شده و از یک مانع (معمولاً یک صفحه سوراخدار یا لوله باریک شده) عبور میکند.
این مانع باعث ایجاد اختلاف فشار در دو سمت خود میشود. این اختلاف فشار متناسب با دبی یا میزان جریان سیال است. یک حسگر این اختلاف فشار را اندازهگیری و به یک عقربه متصل میکند. عقربه روی یک مقیاس مدرج حرکت میکند و مقدار دبی جریان را نمایش میدهد. به طور خلاصه، با اندازهگیری این اختلاف فشار ناشی از عبور سیال از مانع، میتوان میزان جریان را محاسبه و نمایش داد. این ساختار ساده اما کارآمد، باعث شده فلومتر عقربه ای کاربرد گستردهای در صنایع مختلف پیدا کند.
اصول کار فلومتر عقربه ای
فلومتر عقربه ای یکی از انواع رایج دستگاههای اندازهگیری دبی جریان سیال است. این نوع تجهیز بر اساس اختلاف فشار سیال در یک مانع عبور جریان (معمولاً یک صفحه سوراخدار یا یک لوله تنگشده) کار میکند.

اصول کار به این شکل است:
- سیال در حال جریان، وارد دستگاه شده و از مانع عبور میکند.
- این مانع باعث ایجاد اختلاف فشار در دو سمت خود میشود.
- این اختلاف فشار متناسب با دبی جریان سیال است و توسط یک حسگر اندازهگیری میشود.
- حسگر این اختلاف فشار به یک عقربه متصل است که روی یک مقیاس مدرج حرکت میکند و دبی جریان را نشان میدهد.
بنابراین با اندازهگیری این اختلاف فشار، میتوان دبی جریان سیال را محاسبه و نمایش داد. این اصول ساده اما کارآمد، باعث شده فلومتر عقربه ای کاربرد گستردهای در صنایع مختلف داشته باشد.
کاربردهای فلومتر عقربه ای
فلومتر عقربه ای کاربردهای متنوعی در صنایع مختلف دارند، از جمله:
صنایع نفت و گاز
فلومترهای عقربه ای در صنایع نفت و گاز کاربردهای بسیار مهمی دارند. این کاربردها شامل موارد زیر است:
- اندازهگیری جریان نفت خام در خطوط لوله: این تجهیز به طور گسترده برای اندازهگیری دقیق جریان نفت خام در خطوط لوله انتقال استفاده میشوند. این اندازهگیریها برای مدیریت و کنترل جریان نفت در سیستمهای انتقال و پالایشگاهها ضروری هستند.
- کنترل جریان سوخت در پالایشگاهها: این دستگاه برای کنترل جریان سوخت در فرآیندهای پالایشگاهی مانند تقطیر و پالایش استفاده میشوند. این ابزارها به منظور حفظ بهرهوری و ایمنی در پالایشگاهها مورد استفاده قرار میگیرند.
- اندازهگیری جریان گاز طبیعی: فلومتر گاز در شبکههای انتقال و توزیع گاز طبیعی برای اندازهگیری جریان گاز استفاده میشوند. این اندازهگیریها برای فاکتوریزه کردن و مدیریت جریان گاز در سطوح مختلف ضروری هستند.
- کنترل جریان در مخازن ذخیرهسازی: فلومتر عقربهای برای کنترل و مدیریت جریان سوخت در مخازن ذخیرهسازی نفت و گاز کاربرد دارند. این ابزارها به منظور حفظ ایمنی و بهبود مدیریت موجودی در مخازن استفاده میشوند.
صنایع آب و فاضلاب
فلومتر عقربه ای در صنایع آب و فاضلاب نیز کاربردهای بسیار مهمی دارند. این کاربردها شامل موارد زیر است:
- اندازهگیری جریان آب: فلومتر عقربه ای در شبکههای توزیع آب برای اندازهگیری جریان آب مصرفی توسط مشترکان استفاده میشوند. این اندازهگیریها برای صورتحسابهای مشترکان و مدیریت منابع آب ضروری هستند.
- کنترل و مدیریت جریان فاضلاب: فلومترهای عقربهای در سیستمهای جمعآوری و تصفیه فاضلاب برای اندازهگیری و کنترل جریان فاضلاب استفاده میشوند. این ابزارها به منظور بهینهسازی فرآیندهای تصفیه و مدیریت ظرفیت سیستمها کاربرد دارند.
- اندازهگیری جریان در تصفیهخانههای آب: فلومترهای عقربهای در مراحل مختلف تصفیه آب برای اندازهگیری جریان آب استفاده میشوند. این اندازهگیریها به منظور کنترل فرآیندها و بهبود کیفیت آب تصفیهشده ضروری هستند.
- کنترل جریان در سیستمهای آبیاری: فلومترهای عقربهای برای اندازهگیری و کنترل جریان آب در سیستمهای آبیاری کشاورزی کاربرد دارند. این ابزارها به منظور مدیریت مصرف آب و افزایش بهرهوری آبیاری استفاده میشوند.
صنایع شیمیایی
فلومتر عقربه ای یا فلومتر روتاری در صنایع شیمیایی نیز کاربردهای گستردهای دارند. برخی از مهمترین کاربردهای این ابزارها در این صنعت عبارتند از:
- اندازهگیری جریان مواد شیمیایی: فلومترهای عقربهای برای اندازهگیری جریان انواع مواد شیمیایی مانند اسیدها، بازها، حلالها و محلولهای واکنشی استفاده میشوند. این اندازهگیریها برای کنترل فرآیندها، تنظیم نسبتهای ترکیب و بهینهسازی عملیات ضروری هستند.
- کنترل جریان در راکتورها و تجهیزات فرآیندی: فلومترهای عقربهای جهت کنترل و تنظیم جریان ورودی و خروجی مواد در راکتورها و تجهیزات فرآیندی مانند تقطیرکنندهها و واکنشدهندهها به کار میروند. این کنترل جریان به منظور حفظ شرایط مناسب فرآیندی و حصول محصول با کیفیت یکنواخت ضروری است.
- اندازهگیری جریان در سیستمهای توزیع:
- فلومترهای عقربهای برای اندازهگیری جریان مواد شیمیایی در خطوط انتقال و سیستمهای توزیع داخلی کارخانهها استفاده میشوند. این ابزارها به منظور مدیریت موجودی، کنترل تحویل و تخصیص منابع مورد استفاده قرار میگیرند.
- پایش و کنترل فرآیندها: فلومترهای عقربهای به عنوان ابزارهای حیاتی در سیستمهای اتوماسیون و کنترل فرآیندهای صنایع شیمیایی به کار میروند. این ابزارها برای نظارت بر جریانهای فرآیندی و اعمال کنترلهای لازم به منظور حفظ شرایط بهینه فرآیند استفاده میشوند.
صنایع تولید و توزیع انرژی
در صنایع تولید و توزیع انرژی، فلومترهای عقربه ای کاربردهای متنوعی دارند، از جمله:
- نیروگاههای حرارتی:
- اندازهگیری جریان سوخت (مانند گاز طبیعی، نفت) ورودی به کوره و مشعلها
- کنترل جریان سیالات مانند آب خنککننده و بخار تولیدی
- نیروگاههای هستهای:
- اندازهگیری جریان آب خنککننده راکتور
- کنترل جریان سیالات در مدارهای فرعی سیستمهای اصلی نیروگاه
- نیروگاههای تجدیدپذیر (مانند برق آبی، بادی و خورشیدی):
- اندازهگیری جریان آب در نیروگاههای برق آبی
- کنترل جریان سیالات خنککننده در نیروگاههای خورشیدی
- پالایشگاهها و پتروشیمی:
- اندازهگیری جریان خوراک، محصولات و سوختهای واحدهای پالایشگاهی
- کنترل جریان سیستمهای انتقال و توزیع فرآوردههای نفتی
- شبکههای انتقال و توزیع برق:
- اندازهگیری جریان سیالات خنککننده در ترانسفورماتورها و پستهای برق
- کنترل جریان سوخت در مولدهای برق اضطراری
صنایع غذایی و دارویی
در صنایع غذایی و دارویی، فلومترهای عقربه ای کاربردهای متنوعی دارند، از جمله:
- فرآوری مواد غذایی:
- اندازهگیری جریان مواد اولیه (آب، شیر، روغن، آبمیوه و غیره) در خطوط تولید
- کنترل جریان مواد افزودنی و ترکیبات در فرآیندهای مخلوطسازی و بستهبندی
- تصفیه آب و فاضلاب:
- اندازهگیری جریان آب ورودی به تأسیسات آب و فاضلاب
- کنترل جریان در فرآیندهای تصفیه آب و فاضلاب
- فرآیندهای تولید دارویی:
- اندازهگیری دقیق جریان مواد خام، واسطهها و محصولات در مراحل مختلف تولید
- کنترل جریان مواد در سیستمهای انتقال و واکنشهای شیمیایی
- تصفیه و تزریق مواد دارویی:
- اندازهگیری جریان سرمهای تزریقی و محلولهای دارویی
- کنترل جریان در فرآیندهای تصفیه، ضدعفونی و بستهبندی دارو
صنایع هوافضا
در صنایع هوافضا، فلومتر عقربه ای کاربردهای متعددی دارند، از جمله:
- سیستمهای سوخترسانی هواپیما و موشک:
- اندازهگیری و کنترل جریان سوخت (مانند بنزین، سوختهای جت و موشکی) در مراحل مختلف سوخترسانی
- پایش مصرف سوخت و تنظیم سیستمهای سوخترسانی
- سیستمهای هیدرولیک و پنوماتیک:
- اندازهگیری جریان روغن هیدرولیک و هوای فشرده در سیستمهای کنترل پرواز و هدایت
- کنترل جریان در سیستمهای تعلیق، ترمز و بالابرهای هواپیما
- آزمایشگاههای تونل باد:
- اندازهگیری سرعت جریان هوا و سایر سیالات در تونلهای باد آیرودینامیک
- کنترل سرعت جریان در آزمایشهای مربوط به دینامیک سیالات
- سیستمهای انتقال گرما و سیالات:
- اندازهگیری جریان سیالات خنککننده در موتورها و سایر تجهیزات هوافضایی
- کنترل جریان در مبدلهای حرارتی و سیستمهای تهویه هوافضا